Wpływy prenatalne

Tessa Roseboom i Holenderska Zima Głodu

Tessa Roseboom i jej współpracownicy z Akademickiego Centrum Medycznego w Amsterdamie przeprowadzili badanie obejmujące 800 osób które zostały poczęte bądź przyszły na świat w okresie od października 1944 do maja 1945r czyli podczas Holenderskiej Zimy Głodu. W momencie badania uczestnicy mieli ok 60 lat. 

W październiku 1944r niemieckie wojska dokonały oblężenia Holandii, odcinając dostawy żywności. Mieszkańcy Holandii otrzymywali racje żywnościowe nie przekraczające 800kalorii dla dorosłych i 400kalorii dla dzieci. 

Zima głodu dotknęła również ok 40tys płodów, naturalną konsekwencją były poronienia, porody martwych dzieci, duża śmiertelność wśród noworodków, porody dzieci z niską wagą urodzeniową. 

Musimy docenić skrupulatność akuszerek które spisywały wagę i stan noworodków, po latach te dane okazały się bezcenne, badacze mogli dzięki nim zwrócić uwagę na pojawiające się zależności:

• dzieci urodzone w trakcie trwania Zimy Głodu miały niższą wagę urodzeniową a po 60 latach wykazywali skłonność do otyłości i depresji;
• dzieci poczęte podczas Zimy Głodu prezentowały prawidłową (średnią) wagę urodzeniową a po latach doskwierało im znacząco więcej chorób. 

Osoby których matki były w ciąży podczas oblężenia cierpią na otyłość, cukrzycę, mają wady serca w życiu dorosłym częściej niż te poczęte w normalnych okolicznościach. Fakt niedożywienia wywarł długotrwałe skutki zdrowotne, prenatalne doświadczenie niedożywienia  zmieniło ciała, poszczególne narządy tych osób na wiele sposobów. 

Badacze obserwowali długotrwałe konsekwencje dla zdrowia które można pogrupować w zależności od tego w którym momencie okresu prenatalnego pojawił się głód: 

• 1 trymestr- choroby układu krążenia CVD, otyłość, cukrzyca 2 typu, większa skłonność do raka piersi u kobiet, 
• 2 trymestr: zmniejszona wielkość płuc i nerek, 
• 3 trymestr: nietolerancja glukozy.

Baker i badania stanu zdrowia kobiet

Kolejnym badaniem o którym chciałam opowiedzieć zostało wykonane przez lekarza Davida Bakera, ok 40 lat temu obserwował zjawisko które wydawało mu się nietypowe. W najuboższych rejonach Anglii i Walii odnotowano najwyższy odsetek chorób serca. Baker zaczął się zastanawiać jak to jest możliwe skoro choroby serca są oznaką „dobrobytu” czyli np. siedzący tryb życia i obfitość jedzenia. Badaczowi udało się dotrzeć do kilkudziesięciu tysięcy zapisków akuszerek z początku poprzedniego wieku, odnalazł 15 tysięcy z tych osób, które były już w podeszłym wieku i porównał ich wagę urodzeniową (surowa miara stanu odżywiania w macicy) ze stanem zdrowia w późniejszym życiu. 

Baker odkrył, że ten związek jest ewidentny, osoby z niższą masą urodzeniową były narażone na wyższe ryzyko chorób serca w wieku średnim., wyniki badań zostały opublikowane w 1989r, niestety nie zostały przyjęte z przychylnością, ponieważ w tamtych czasach uważano, że za choroby serca odpowiedzialny jest styl życia i geny. Baker nie zniechęci się, odkrył, że podobne zależności widoczne są w wynikach badań z całego globu, z różnych kultur.  

Hipotezy Bakera możemy podsumować w następujący sposób:

• jakość i ilość pożywienia w życiu płodowym wpływa na późniejsze skłonności do zachorowań;
• doświadczenie głodu prowadzi do trwałych zmian w strukturze, fizjologii i metabolizmie;
• niedożywienie w łonie wpływa na częstotliwość występowania otyłości, wyższe ciśnienie krwi, udary a także szybsze starzenie się. 

Baker dostrzegł wpływ głodu na konkretne narządy:

• mózg- najbardziej dotknięte są te obszary które rozwijały się w momencie głodu;
• płuca- głód wpływa na wagę płuc i całego ciała;
• wątroba- mniejszy narząd i zmiany w enzymach;
• nerki- mniejszy rozmiar, mniej nefrytów.

Janet Rich-Edwards i badania pielęgniarek

Trzecim badaniem o którym chciałabym opowiedzieć jest badanie przeprowadzone przez Janet Rich- Edwards z Harward Medical School, gdy zapoznała się z hipotezami Barkera doszła do wniosku, że są błędne i postanowiła je podważyć. Użyła do tego celu informacji z długotrwałego badania ponad 120 tysięcy amerykańskich pielęgniarek.

W badaniach zwróciła uwagę na styl życia pielęgniarek, ich status socjo-ekonomiczny, zmienną badania była oczywiście niska waga urodzeniowa w kontekście ryzyka chorób układu krążenia. Badanie było powtarzane 25razy i są to najsolidniejsze wyniki potwierdzające wpływ niedożywienia w macicy na wzrost zachorowalności w wieku średnim.

Płody próbują uzyskać to co dla nich najlepsze w niekorzystnej sytuacji i przekierowują te składniki odżywcze do najbardziej kluczowych organów czyli mózgu, jednocześnie ograniczają dostawy do serca i wątroby. To pozwala na krótko przetrwać płodowi, ale konsekwencje pojawią się później, ponieważ gdy serce wcześniej zostało pozbawione wystarczającej ilości składników odżywczych staje się bardziej podatne na choroby. 

Wydaje się, że płody tak naprawdę odbierają wskazówki ze środowiska wewnątrzmacicznego i dopasowują swoją fizjologię. Tym samym przygotowują się na wyjście na taki świat, jaki napotykają po wyjściu z macicy. Płód dopasowuje swój metabolizm i inne procesy fizjologiczne do świata którego oczekuje, niezależnie czy jest to wyschnięta pustynia czy kraje cywilizacji zachodniej. 

Podstawą do przewidywania staje się to co je nasza mama. Posiłki są swego rodzaju opowieścią o świecie poza macicą, może to być bajka o obfitości lub ponurą historią o niedostatku. Ta opowieść przekazuje informacje których używa płód, żeby zorganizować swoje ciało i jego systemy w ramach adaptacji do dominujących okoliczności ułatwiających jego przeżycie. 

Płód doświadczający głodu może nabrać przekonania, że będąc mniejszym dzieckiem z mniejszym zapotrzebowaniem energetycznym zwiększa w ten sposób swoje szanse na przeżycie aż do dorosłości- jest to logika która sprawdza się w momencie gdy spotyka znacznie ograniczone zasoby. Kłopoty zaczynają się gdy kobieta staje się w pewnym momencie niewiarygodnym narratorem, czyli gdy płód oczekuje świata niedostatku, a rodzi się w świecie obfitości. Baker twierdzi, że tego właśnie doświadczyły dzieci holenderskiej Zimy Głodu, a rezultatem był wyższy odsetek występowania otyłości, cukrzycy i chorób serca. Ciała, które zostały zbudowane, żeby wykorzystywać każdą dostępną kalorię, nagle zaczęły opływać w „zbędne” kalorie powojennej diety.